آسم کودکان ،در دنیای امروز شیوع نسبتا بالایی دارد و عده زیادی گرفتار این بیماری می باشند. در حقیقت وجود زمینه ژنتیکی مثبت برای آلرژی و تماس با محرکهای محیطی ،می تواند منجر به ایجاد آسم شود.آسم در کودکان به دو نوع تقسیم می شود یک نوع آن که در سنین پایین بروز می کند و به صورت متناوب هست و معمولا در دوران کودکی برطرف می شود و نوع دیگری که در سنین بالاتر بروز می کند و معمولا زمانهای بیشتری را علامت دار هست و در نوجوانی و گاهی بزرگسالی هم ادامه می یابد . آسم نوعی بیماری راههای تنفسی هست که در آن با واکنش بدن نسبت به محرکهای محیطی ،راههای هوایی به طور موقت تنگ می شوند و نفس کشیدن به سختی صورت می گیرد.
چه محرکهایی منجر به آسم می شود ؟
تماس با طیف وسیعی از محرکها شامل محرکهای فضای بسته و محرکهای فصلی و میکروبها و قارچها و داروها می توانند منجر به حمله های آسم شوند. به برخی از این موارد اشاره می کنیم. گرده های درختان و گلها، علفها ،قارچها ،هوای سرد و خشک ، مایتها ( موجودات ریزی که در گرد غبار فرش و مبل موجود است)، عطرها و ادکلنها ، مواد ضدعفونی کننده ، دود سیگار ، آلاینده های هوا ، عفونتهای ویروسی راههای هوایی (مثل سرماخوردگی ، آنفلوانزا) ،داروهای بتابلوکر و…
آسم کودکان چه علائمی دارد؟
کودک مبتلا به این مشکل ، ممکن است برخی یا تمام علائم زیر راداشته باشد.گاهی بروز این علائم می تواند ،به دلیل بیماری دیگری باشد و مثلا برونشیولیت یا آنفلوانزا و … به طور طبیعی جزو سیر بالینی خود برخی از این علائم را بروز دهند و این به معنی ابتلای کودک به آسم نیست و تشخیص این موضوع به عهده پزشک است.
سرفه مکرر مخصوصا شبها و اوایل صبح
سرفه هنگام ورزش یا هنگام تماس با هوای سرد
سخت نفس کشیدن و احساس ناخوشایند تنگی نفس
تنفس با صدای ویز ،چیزی که به آن خس خس سینه می گویند البته شاید فقط با گوشی پزشکی قابل سمع باشد.
خستگی و عدم توانایی شرکت در بازیها و ورزشهایی که همسالانش انجام می دهند.
در موارد شدید ممکن است حرکات شدید قفسه سینه ،یا عضله های گردن را موقع نفس کشیدن ببینید.
در موارد شدید ممکن است کودک توانایی خوردن نداشته باشد.
گروهی از علائم به حملات خیلی شدید مربوط می باشد که مراجعه اورژانسی به مراکز درمانی را می طلبد و در ادامه در مبحث اورژانسهای آسم توضیح داده خواهد شد.
تشخیص آسم چگونه است؟
البته با کمک شرح حال و معاینه بالینی پزشک می تواند به آسم مشکوک شود ،اما انجام تستهای خاص مثل عکس رادیولوژی قفسه سینه و اسپیرومتری (تست عملکرد تنفسی که با تنفس در یک دستگاه و ثبت منحنی های تنفسی توسط دستگاه انجام می شود) احتمالا ضروری باشد ،البته در کودکان کوچک که نمی توانند تست تنفسی انجام دهند ممکن است پزشک یک دوره درمان آسم را امتحان کند .
برای درمان آسم چه باید کرد؟
در درمان از گروههای مختلف دارویی استفاده می شود و این بستگی به شدت علائم و وضعیت ریه ها در تست عملکرد تنفسی دارد ، این داروها شامل گشادکننده های راههای هوایی سریع الاثر ،گشادکننده های راههای هوایی طولانی اثر ، کورتنها ، و انواع داروهای ضد حساسیت و تنظیم کننده سیستم ایمنی می باشند.
انتخاب نوع دارو به عهده پزشک است و آنچه اهمیت دارد مصرف درست و دقیق داروها توسط کودک است که مسلما راهنمایی و نظارت والدین را نیاز دارد.
معمولا بعد از کنترل مناسب آسم به مدت حداقل ۳ ماه ،می شود داروها را تغییر داد و در صورت پاسخدهی مناسب می توان داروها را متناسب با آسم خفیف تر تنظیم کرد.
همراه مصرف دارو ،اجتناب از محرکها بسیار ضروریست و اگر این اجتناب صورت نگیرد کنترل آسم را مشکل می کند.
اورژانسهای آسم
در حملات آسم شدید ، تنفسهای کودک سخت می شود و عضلات تنفسی به شدت فعالیت می کنند یعنی عضله های گردن و عضلات شکم و قفسه سینه به شدت حرکت می کنند.کودک دچار کمبود اکسیژن می شود، حرف زدنش بریده بریده می شود ،بی قرار می شود ، نمی تواند دراز بکشد و اگر اوضاع کنترل نشود می تواند به طرف خستگی تنفسی پیش رود و در حالیکه کودک دچار کمبود اکسیژن هست دیگر عضلات تنفسی حرکات شدید نداشته باشد ،قفسه سینه به شدت بالا و پایین نرود و صدای ویز (خس خس سینه) شنیده و کودک بی حال و گیج شود.
اورژانسهای آسم باید فورا در مراکز درمانی تحت درمان قرار گیرد و دادن اکسیژن اقدام اول هست ، از گشادکننده های راههای تنفسی سریع الاثر و کورتن ها باید استفاده شود و معمولا نیازمند کورتنهای تزریقی یا خوراکی می باشند.
بعد از بهبود و در زمان ترخیص باید دستورالعمل کنترل آسم به بیمار داده شود.نمونه ای از این دستورالعمل در زیر آورده شده است.
